ترانس برق یا همان ترانس الکتریکی یکی از وسیله‌های پرکاربرد در نیای وسیع و گسترده برق و الکتریک است. این وسیله وظیفه تبدیل ابعاد انرژی الکتریکی را دارد. این مهم بدون تغییر در نوع انرژی صورت می‌پذیرد. امروزه انواع مختلفی از ترانسفورماتورها تولید و وارد بازار شده‌اند که افراد می‌توانند با توجه به نیاز خود ترانسفورماتور مدنظرشان را خریداری کنند. در حال حاضر شرکت‌های مختلفی در ایران وجود دارند که اقدام به طراحی و تولید ترانسفورماتورها کرده‌اند. می توان گفت در این میان شرکت طاها ترانس یکی از بزرگترین شرکت‌های تولید‌کننده ترانسفورماتور و سلف است که دارای سابقه درخشانی است. در ادامه این مطلب اطلاعات کامل و جامعی در زمینه آشنایی بیشتر با ترانس برق در اختیار شما عزیزان قرار می‌دهیم.
ترانس چیست؟
یکی از ابتدایی‌ترین و مهم‌ترین سوالات موجود در ذهن شما مخاطبان گرامی مسئله چیستی ترانس برق است. همانطور که پیش از این ذکر شد هدف اصلی استفاده از ترانس برق تبدیل ابعاد مختلف انرژی الکتریکی به یکدیگر است. ترانس‌ها قابلیت تغییر ابعاد انرژی الکتریکی مانند ولتاژ، جریان الکتریکی، ظرفیت خازن‌ها، انواع بارهای الکتریکی و اندوکتانس را دارند. با این وجود ترانس‌های برق در تبدیل فرکانس الکتریکی و اختلاف فاز ناتوان هستند.
اجزای ترانس برق
یکی از مسائلی که ذکر آن در زمینه آشنایی بیشتر با ترانس برق می‌تواند کمک شایانی به شما مخاطبان گرامی داشته‌باشد مسئله اجزای ترانس برق است. اگر چه ترانسفورماتور‌های مختلف بر اساس کاربرد و ابعاد به خصوصی که دارند از اجزای مختلفی برخوردار هستند، با این وجود اجزای زیر در تمامی ترانس‌های برق به چشم می‌خورد.
- سیم پیچ‌ها
- هسته آهنی
- رادیاتور
- تپ چنجر
- درپوش تانک
- چرخ‌ها
- بوشینگ‌ها
- منبع انبساط
- رله بوخهلتس
انواع ترانس‌های برق بر اساس جنس هسته
ترانس برق با هسته هوایی
در این نوع از ترانسفورماتور از متریال پلاستیک به عنوان هسته استفاده می‌شود و یا هیچ گونه هسته‌ای تعبیه نمی‌شود و در واقع تنها هوا در میان ترانسفورماتور برقرار است. این دو حالت ویژگی‌های یکسانی را به ترانس برق القا می‌کنند و باعث می‌شوند که شار پیوندی در مسیر هسته برقرار باشد و بین سیم پیچ‌ها نباشد. دلیل این مسئله خاصیت نفوذپذیری بسیار کم پلاستیک و هوا می‌باشد.
ترانس برق با هسته آهنی یا فرومغناطیسی
یکی از متداول‌ترین مواد فرومغناطیسی که به منظور ساخت هسته ترانسفورماتور استفاده می‌شود آهن است. این متریال به دلیل خاصیت‌های ویژه‌ای که دارد می‌تواند باعث افزایش میدان مغناطیسی گردد. از جمله کاربردهای این نوع از ترانس برق می‌توان به افزایش یا کاهش سطح ولتاژ AC اشاره کرد. همچنین در منبع تغذیه نیز به علت بار سنگین و فرکانس پایین مورد استفاده قرار می‌گیرند.
انواع ترانس‌های برق بر اساس تبدیل ولتاژ
ترانس برق کاهنده
این نوع از ترانسفورماتور وظیفه کاهش ولتاژ AC را به عهده دارد. هنگام استفاده از این ترانس برق مشاهده می‌شود که ولتاژ خروجی نسبت به ولتاژ ورودی بسیار کمتر است. همچنین لازم به ذکر است که نسبت تبدیل در این نوع از ترانسفورماتور از عدد یک کمتر است. از نظر اجزای سازنده نیز در این ترانسفورماتور مشاهده می‌شود که تعداد دورهای سیم پیچ اولیه یا ورودی نسبت به تعداد دورهای سیم پیچ ثانویه یا خروجی بیشتر است. یکی از وسایلی که می‌توان گفت هر روز در حال استفاده از آن هستید شارژر موبایل است که از ترانسفورماتور کاهنده به منظور یکسو سازی در آن استفاده شده‌است.
ترانس برق افزاینده
وظیفه اصلی این ترانس برق افزایش ولتاژ AC است. در واقع استفاده از این ترانسفورماتور باعث می‌شود که ولتاژ خروجی مقدار بزرگ‌تری نسبت به ولتاژ ورودی داشته باشد. نسبت تبدیل ولتاژ در این ترانس برق قاعدتا از یک بزرگ‌تر است. در بررسی جزئیات ساختمانی این ترانس برق مشاهده می‌شود که تعداد دورهای سیم پیچ اولیه (ورودی) نسبت به سیم پیچ ثانویه (خروجی) بیشتر است. یکی از هزاران کاربرد این نوع از ترانسفورماتور در اجاق مایکروویو است. به کمک این ترانس برق در مایکروویو ولتاژ ضعیف تا محدوده 2000 ولت افزایش می‌یابد.
انواع ترانس‌های برق بر اساس تعداد فاز
ترانس برق تک فاز
ترانسفورماتور تک فاز دارای دو سیم پیچ است که به ترتیب آن‌ها را سیم پیچ اولیه و ثانویه می‌نامند. در سیم پیچ اولیه (ورودی) دو ترمینال ورودی وجود دارد و در سیم پیچ ثانویه (خروجی) نیز دو ترمینال خروجی تعبیه شده‌است. این دسته از ترانس برق معمولا در اجاق مایکروویو، شارژر تلفن همراه و… وجود دارد.
ترانس برق سه فاز
در این مدل از ترانسفورماتور شش سیم پیچ قرار گرفته‌است. در واقع سه سیم پیچ، اولیه هستند و مابقی ثانویه می‌باشند. این ترانس برق از نظر تعداد ترمینال نیز دارای 12 ترمینال است که به هر سیم پیچ دو ترمینال اختصاص یافته‌است. یکی از عمده‌ترین کاربردهای این نوع از ترانس برق انتقال و توزیع برق است. جالب است بدانید که بر اساس قوانین علم الکتریک می‌توان سه ترانس برق تک فاز را جایگزین یک ترانس برق سه فاز کرد و شاهد عملکرد یکسانی بود.
انواع ترانس‌های برق بر اساس عایق
یکی دیگر از موضوعاتی که در زمینه آشنایی بیشتر با ترانس برق باید بدانید نوع عایقی است که در ترانسفورماتورها استفاده می‌شود. معمولا تمامی ترانس‌های برق از نظر نوع عایق در دو دسته خشک و روغنی قرار می‌گیرند.
ترانس برق خشک
در این نوع از ترانسفورماتور سیستم خنک‌کننده مایعی وجود ندارد و تنها وجود هوا به عنوان سیستم خنک کننده در نظر گرفته شده‌است. هوا معمولا دارای مقداری رطوبت است که می‌تواند برای سیم پیچ‌ها دردسر ساز شود، بدین سبب سیم پیچ‌های ترانس برق روکشی از جنس رزین اپوکسی دارند که از ورود رطوبت هوا به سیم پیچ ممانعت خواهد کرد. یکی از معایب این نوع از عایق بندی گرمای بالایی است که در ترانسفورماتور به وجود می‌آید چرا که هوا عایق نسبتا ضعیفی است. همچنین از مزایای این ترانس برق نیز می‌توان به کم خطر بودن آن از نظر آتش سوزی اشاره کرد و این موضوع باعث شده تا در محیط‌های داخلی مورد استفاده قرار بگیرند.
ترانس برق روغنی
در این مدل از ترانس برق از یک نوع روغن قابل اشتعال به عنوان سیستم خنک کننده و عایق استفاده می‌شود. چنین عایق قوی باعث شده که در این ترانس برق اصلا گرما وجود نداشته باشد و به همین دلیل در محیط‌های خارجی قابل استفاده شود. لازم به ذکر است که به علت روغن قابل اشتعال به عنوان عایق در این ترانسفورماتور استفاده از آن در محیط‌های داخلی بسیار خطرآفرین است. این ترانس برق به دلیل وجود مخزن روغن در آن دارای ابعاد نسبتا بزرگی است.
انواع ترانس های برق بر اساس کاربرد
در رابطه با آشنایی بیشتر با ترانس برق لازم است بدانید که تمامی ترانسفورماتورها بر اساس کاربردهایشان در چهار دسته کلی قرار می‌گیرند که پیرو این مطلب به معرفی این چهار دسته خواهیم پرداخت.
ترانسفورماتور توزیع: این ترانس برق به منظور توزیع برق به مصارف خانگی و تجاری استفاده می‌شود.
در ترانسفورماتور قدرت: این ترانس برق در نیروگاه‌های برق به منظور افزایش و کاهش ولتاژهای برق استفاده می‌شود.
ترانسفورماتور ابزار دقیق: این ترانس برق می‌تواند جریان و ولتاژ را تا محدوده ایمنی کاهش دهد که به وسیله ابزارهای اندازه گیری قابل اندازه گیری باشند.
ترانسفورماتور ایزولاسیون: این ترانس برق برای ایمن سازی وسایل الکتریکی از نظر برق گرفتگی مورد استفاده قرار می‌گیرد.
سخن پایانی
همانطور که مشاهده کردید ترانس‌های برق دارای انواع مختلفی هستند و بر اساس کاربردهای متفاوتی که دارند دارای ساختمان و اجزای مختلفی نیز هستند. امروزه ترانسفورماتورها به خوبی در زمینه‌های مختلفی به کار برده می‌شوند و توانسته‌اند بسیار مفید و موثر واقع گردند. ما در این مطلب سعی کردیم اطلاعات کاملی را در زمینه آشنایی بیشتر با ترانس برق در اختیار شما سروران گرامی بگذاریم. علاوه بر این می‌توانید به وب سایت طاها ترانس مراجعه کنید و اطلاعات کامل‌تری در رابطه با ترانس برق مدنظر خود بیابید و آن را از شرکت طاها ترانس خریداری کنید.
مقالات پیشنهادی
